22 июнь наци Германиясе Совет берлегенә каршы сугыш башлаган көн буларак билгеләнә. Күптән түгел Русия президенты Владимир Путин, туры элемтә сөйләшүендә Сталин турындагы сорауга җавап биреп, аны сугышта җиңүгә алып барган җитәкче буларак бәяләргә чакырды. Сугыш алды матбугатын күзәтү исә бу сугыш корбаннарының күпкә азрак була алганлыгын, чынлыкта сугышны Сталин белән Һитлерның яшерен рәвештә килешеп 1939 елда ук башлаганлыгын күрсәтә. 1939 ел матбугатыннан күренгәнчә, Анлия, Франция һәм АКШ Совет берлеген фашизмга көчәю мөмкинлеге бирмәү, вакытында туктату эшенә кушылырга чакыра. Әмма Сталин киресенчә, наци Германиясе ягына баса һәм советлар белән фашистлар Польшаны үзара бүлешеп Икенче дөнья сугышын башлап җибәрә. Азатлык Qьzьl Tatarstan (хәзер "Ватаным Татарстан") газетында да басылып чыккан хәбәрләргә һәм мәкаләләргә күзәтү тәкъдим итә. Ул чорда татарлар латин имласын кулланган, әмма Сталин кушуы белән халыкны инде урыс хәрефләренә күчерә башлаганнар.
Сталин сугыш башында нигә фашизм ягында торган?
Сугыш алды матбугатын күзәтү чынлыкта сугышны Сталин белән Һитлерның яшерен рәвештә килешеп 1939 елда ук башлаганлыгын күрсәтә.
1
Риббентроп (сулда), Сталин һәм Молотов (уңда), Мәскәү, 23 август 1939 ел - 1939 елның 24 августына каршы төндә Германия тышкы эшләр министры Йоахим фон Риббентроп Мәскәү кирмәнендә Совет җитәкчесе Иосиф Сталин һәм тышкы эшләр министры Вячеслав Молотов белән очраша. Таң атуга Һитлер Германиясе белән Совет берлеге арасында үзара һөҗүм итмәү турында килешү имзалана.
2
1939 елның 23 августында имзаланган килешү тексты Qьzьl Tatarstan (хәзер "Ватаным Татарстан") газетында да басылып чыга.
4
Совет берлеге тышкы эшләр министры Вячеслав Молотов 31 августта Совет берлеге Югары шурасының чираттан тыш утырышында чыгыш ясап килешүне ратификацияләргә тәкъдим итә.
5
Үз чыгышында Молотов Британия һәм Франциянең Һитлер киләчәктә Совет берлегенә һөҗүм итәчәк дип кисәтүен кире кагып аларны төрле сүзләр белән мыскыллый. Югары шура депутатлары дәррәү көлешәләр.
6
Молотов Сталинны тарихи яктан алдан күрә белүче дип атый.
7
Совет берлеген Һитлерга каршы тизрәк бергәләп чаралар күрергә чакыручылар турында исә Молотов алар "акылларыннан язмаганнармы икән" ди. Молотовның фашистларга каршы Британия белән Франция үзләре генә сугышсын дигән сүзләре алкышларга күмелә.
8
Молотовның шул ук чыгышы Jәş Stalincь (хәзерге "Татарстан яшьләре") газетында да басыла.
9
Советлар белән фашистлар килешүе турында дөнья матбугаты язмаларын Сталин матбугаты берьяклы гына яктырта.
10
Наци Германиясе "чит ил эшләре министрлыгының рәсми басмасы булган Deutsche diplomatische Korrespondenz Германия-Совет мөнәсбәтләренә багышланган махсус чыгарылышында Германия белән Советлар Союзы арасындагы мөнәсәбәтләрнең яхшыруы Германиядә тирән канәгатьләнү хисе китереп чыгарды, дип яза."
11
Франция матбугаты бу килешү фашистларга каршы торуда көнчыгыш фронтны җимерде дип яза.
12
Польшага каршы сугыш башлау белән янаган Һитлерның эшләре Молотов-Риббентроп килешүеннән соң тагын да шәбәеп китүен аңлаган Польша Англия белән ярдәмләшү килешүе төзи.
13
Ул чакта Мәскәүдә дә, Берлинда да бу килешүне тынычлык килешүе дип атыйлар. Әмма чынлыкта бу килешүнең Польшага каршы бергәләп сугыш башлау, Европаны фашистлар белән коммунистлар арасында бүлешү турындагы яшерен протоколы да була. Анысы инде матбугатта басылмый. Бу протокол алман һәм урыс телләрендә әзерләнеп шулай ук 23 августта имзалана.
14
1939 елда Польшага каршы сугыш башлау турында килешүнең Сталин һәм Риббентроп имзалаган харитасы.
15
"Бөек юлбашчы" фашистлар белән Европаны менә шулай итеп бүлү турында килешкән булган.
16
Мәскәүдә Молотов-Риббентроп килешүе ратификацияләгәннең икенче көнендә үк Һитлер гаскәрләре, Совет берлеге белән яшерен протоколда килешенгәнчә, Польшага бәреп керә.
17
Польшага каршы сугышта Германия хәрби һава көчләренең роле бик зур була.
18
Матбугат битләрендә сугыш хәбәрләре төп урынны ала.
19
Мәскәүдә килешү ратификацияләнгәннең икенче көнендә Һитлер гаскәрләре, Сталин белән яшерен протоколда килешенгәнчә, Польшага бәреп керә.
20
Сугыш хәбәрләре. Һитлерның зур планнарын тормышка ашырырга керешкән Германия мәктәптә укуларны вакытлыча туктата.
21
Польша белән ярдәмләшү килешүе имзалаган Англия сугыш хөкүмәте төзи һәм фашистларга каршы сугыш игълан итә.